سوال : نوعی دروغ با عنوان دروغ مصلحتی بین مردم رایج است . آیا این دروغ جایز است ؟
هر انسان عاقلی می داند که دروغ یکی از رذایل اخلاقی است . علت آن نیز واضح است . اما گاهی اوقات به خاطر بیشتر بودن مصلحت دروغ ، دروغ حرام نیست بلکه در مواردی واجب است .از جمله :
1- اصلاح بین مردم؛ امام صادق(ع) فرمود: «انّ اللَّه أحبّ الکذب فى الإصلاح... و أبغض الکذب فى غیر الاصلاح؛(1) خداوند دروغ گفتن را در مورد اصلاح بین مردم دوست دارد».
2- دفع شر ظالمان؛ امام صادق(ع) فرمود: «الکذب مذموم الاّ فى امرین: دفع شرالظلمه و اصلاح ذات البین؛ (2) کذب بد است مگر در دو مورد: با دروغ شر ظالمى را از خود یا از دیگران دفع کند، یا با دروغ بین دو نفر اصلاح ایجاد کند».
3-دروغ در حال ضرورت: انسان به خاطر ضرر مالی وجانی سنگین می تواند دروغ بگوید. یعنی ضرر مالی باید به گونه ای باشد که تحمل آن دشوار باشد.اما ضرر های ناچیز موجب جواز دروغ نمی شود.
اما آنچه بین مردم رواج دارد در واقع مصلحت شخصی است و جوازی برای دروغ نمی باشد .
مثلا : کودکی بسیار گریه می کند و مادر او به جای صبر و کظم غیظ به کودک دروغ می گوید و آن را با عنوان دروغ مصلحتی توجیه می کند در این جا دروغ جایز نیست و حرام است .
_____________________________
پى نوشت ها:
1. میزان الحکمة، عنوان 3466، حدیث 17474.
2. همان، حدیث 17476
منبع : مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی با تغییر
